Speltherapie

Speltherapie is een vorm van psychotherapie voor kinderen, waarbij spel als middel gebruikt wordt om een kind te begrijpen en te helpen. Speltherapie is bedoeld voor kinderen in de leeftijd van 3 tot ongeveer 12 jaar. Het gaat om kinderen die in hun dagelijks leven problemen ervaren of waarvan de ouders en/of omgeving zich zorgen maken. Het kind speelt met speelgoed in een veilige relatie zijn probleem uit in een verhaal. De speltherapeut ontvangt het verhaal, speelt mee en helpt al spelend het verhaal dusdanig te bewerken zodat het kind zijn/haar gevoelens kan uiten en ervaringen kan verwerken. Een speltherapeut werkt in een spelkamer. De spelkamer is zo ingericht, dat het kind zoveel mogelijk ruimte en vrijheid ervaart om tot spel te komen. In de spelkamer staat allerlei spelmateriaal zoals een poppenhuis, een zand- en watertafel, lego, Playmobil, verkleedspullen, dieren, auto’s, winkeltje, teken -en schildermateriaal en spullen om mee te knutselen. De kamer kan door de veelheid aan materiaal voldoen aan de behoefte van het kind. De spelkamer vormt een plaats van vrijheid voor het kind, de ruimte is op dat moment even helemaal alleen voor het kind. Het therapieproces bestaat uit verschillende fases, de eerste fase is de verkennende fase. Hierin staat het wennen aan elkaar en het opbouwen van een vertrouwensband met het kind centraal. Daarna komt het therapieproces in de verbeeldende fase, in deze fase heeft het kind begrepen dat het in de spelkamer vrij kan spelen. De therapeut ontdekt in deze fase welke thema’s steeds terugkeren en belangrijk lijken voor het kind. De therapeut geeft betekenis aan het spel en leert hierdoor de belevingswereld van het kind kennen. Er vindt verdieping en verwerking van de problematiek plaats. In de afrondende fase zijn de klachten grotendeels verdwenen en is de ontwikkelingsstagnatie opgeheven. In een afbouwende fase kan de frequentie van de sessies afnemen. Het kind past het geleerde steeds meer toe in het gewone leven, wat steeds belangrijker wordt. In deze laatste fase wordt er afscheid genomen.

Voor wie en wanneer speltherapie?

Speltherapie is een effectief hulpmiddel om een gestagneerde ontwikkeling van het kind weer op gang te brengen. Het spel geeft het kind gelegenheid om te ontspannen, gedachten, gevoelens en wensen te uiten, ervaringen te verwerken en te experimenteren met allerlei vormen van gedrag. De speltherapeut biedt het kind de mogelijkheid om nieuwe ervaringen op te doen, waardoor het kind emotioneel en cognitief nieuwe inzichten kan verwerven. Spel is de taal van het kind.

Wanneer (ingrijpende) gebeurtenissen of (psychische) problemen de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind belemmeren, kan speltherapie spelenderwijs een oplossing bieden. Er kan aan de volgende problemen gedacht worden:

Problemen met het uiten van gevoelens zoals, boosheid, angst en verdriet

Te weinig zelfvertrouwen, een negatief zelfbeeld

Last van nare gebeurtenissen, nachtmerries, angsten, trauma’s

Hechtingsproblemen

Moeilijkheden in de omgang met leeftijdsgenootjes, niet kunnen samenspelen, pesten, teruggetrokken gedrag

Moeilijkheden in de omgang met volwassenen, gedragsproblemen, slecht luisteren,

 

Hoe werkt speltherapie?

De therapie vindt plaats in de spelkamer. Die is zo ingericht dat het kind zoveel mogelijk vrijheid heeft om met allerlei speelgoed en expressiemateriaal te spelen: verkleedspullen, gezelschapsspellen, een zand- en watertafel, poppen, dieren, voertuigen, teken- en knutselmateriaal, bouwmaterialen, etc. De speltherapeut heeft alle aandacht voor het kind en bouwt met hem of haar een vertrouwensrelatie op. Dat duurt soms een paar weken. De therapeut volgt het kind in zijn spel, brengt onder woorden wat er gebeurt in het spel en/of speelt mee. De speltherapeut sluit aan bij de initiatieven van het kind, leert de speeltaal van het kind begrijpen en ondersteuning te geven bij het uiten en verwerken van problemen. De speltherapeut heeft een empathische en accepterende grondhouding en is voorspelbaar.

Fase- en differentiatietherapie

Differentiatie en fasetherapie zijn twee therapievormen voor kinderen en jongeren met hechtingsproblemen. Op een gecontroleerde en gefaseerde manier worden corrigerende ervaringen opgedaan rond zorg, vertrouwen in anderen, denken over jezelf, ed.

Bij differentiatietherapie wordt een kind of jongere gestimuleerd om te leren differentiëren en allerlei verschillen te gaan voelen. Dit gebeurt in eerste instantie op concreet niveau. Iets is zacht, warm, koud, zout, zoet, enzovoort. Daarna wordt dit uitgebreid naar emoties. In de thuissituatie wordt in deze periode aandacht besteed aan een stabiele omgeving en het inperken van eventuele gedragsproblemen.

Als het kind voldoende kan differentiëren, kan worden gestart met fasetherapie. Met kinderen en jongeren wordt per levensfase (baby, peuter, kleuter, basisschool) uitgezocht wat een kind nodig heeft. Hierna mogen kinderen dit met hun ouders of verzorgers binnen strak omschreven huiswerkopdrachten gaan naspelen. Op speelse wijze wordt er bijvoorbeeld per dag tien minuten voorgelezen in een sfeer van “samen zijn”.

Ervaringen worden in de therapie uitgewerkt. Met ouders of verzorgers is zeer regelmatig contact.

Differentiatie- & fasetherapie zijn therapieën die veel inzet vragen van kind/jongere, ouders/verzorgers en hulpverlener. Er moet immers goed en langdurig worden samengewerkt. Met ouders of verzorgers is er regelmatig contact.

Bij fasetherapie dient u rekening te houden met een therapie die negen maanden tot een jaar kan duren.